Każdego dnia w całym kraju hospitalizowanych jest kilka tysięcy osób. Bez względu na to, czy są to planowe przyjęcia, czy wynikające z nagłych zdarzeń, u większości tych pacjentów, w wyniku różnych wskazań medycznych, drogą dożylną podawane są płyny infuzyjne. Płynoterapia to podstawowa i najczęstsza forma terapii w lecznictwie szpitalnym, ważna na równi ze wszystkimi pozostałymi czynnościami terapeutycznymi wykonywanymi w trakcie leczenia osób hospitalizowanych.
Bezpieczna infuzja
Płynoterapia opiera się na podaniu leku bezpośrednio do układu krwionośnego pacjenta. Wszystkie czynności wiążące się z podaniem leku dożylnie, wymagają jak największej ostrożności i zachowania bezpieczeństwa w celu uniknięcia zanieczyszczenia leku lub przeniesienia drobnoustrojów do organizmu pacjenta.
Płynoterapia – bezpieczeństwo
Historia
Jeszcze w latach 70. opakowaniami płynów infuzyjnych używanymi przez szpitale do płynoterapii były w dużej mierze opakowania w postaci litych plastikowych butelek lub szklanych butelek z gumowymi korkami. Budowa tych opakowań nie zapewniała bezpieczeństwa osobom podającym lek, ani bezpieczeństwa terapii pacjentom, którzy go otrzymywali. Personel medyczny podający leki w formie infuzji zmuszony był do zwiększonej uważności oraz do każdorazowego dezynfekowania opakowania leku przed jego użyciem. Rozwiązania proponowane w opakowaniach starej generacji wiązały się nie tylko z niekomfortowym użytkowaniem, ale także z ciągle obecnym ryzykiem zanieczyszczenia biologicznego znajdujących się w nich leków. Opakowania te nie posiadały żadnych zabezpieczeń chroniących lek przed kontaminacją, dlatego każdy otwór wykonany zestawem infuzyjnym, stanowił potencjalne wrota dla drobnoustrojów, które razem z płynem infuzyjnym mogły dostać się do układu krwionośnego pacjenta. Sytuacje takie nierzadko stanowiły zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, a co więcej wydłużały jego hospitalizację.
Płyny w organizmie
Woda jest najważniejszym nieorganicznym składnikiem organizmu człowieka. Pełni rolę rozpuszczalnika, który ma wpływ na wszystkie procesy życiowe w układach organizmu. Woda jest niezbędna do przebiegu procesów metabolicznych w komórkach, pełni również rolę środka transportu, zwłaszcza w krwiobiegu, uczestniczy w regulacji temperatury poprzez parowanie i pocenie się. Organizm człowieka, w zależności od wieku, masy ciała i płci, zbudowany jest z 50-60% wody. U osób szczupłych, u których tkanka tłuszczowa stanowi mniej niż 10% masy ciała, zawartość całkowita wody w organizmie wynosi do 70%, natomiast u bardzo otyłych tylko do 55% masy ciała. Najwięcej wody znajduje się w organizmie noworodków, u których woda stanowi aż 75–80% masy ciała. W organizmie ludzi starszych (powyżej 60 r. ż.) wody jest już znacznie mniej, bo do ok. 54% masy ciała.
Woda w organizmie rozkłada się miedzy dwoma głównymi przestrzeniami: przestrzenią wewnątrzkomórkowa, gdzie znajduje się ok. 66% wody organizmu i pozakomórkową która gromadzi 34% całkowitej wody ustrojowej. Przestrzeń pozakomórkowa to m.in. przestrzeń wewnątrznaczyniowa wypełniona osoczem. Przestrzeń wewnątrznaczyniowa określa tzw. wolemię, czyli wypełnienie płynem układu krwionośnego. W zdrowym organizmie utrzymywana jest izowolemia, czyli prawidłowa wielkość i wypełnienie przestrzeni wodnych. Zabiegi operacyjne oraz stany chorobowe mogą zmieniać wielkość i skład przestrzeni wodnych, zaburzając tym samym procesy odpowiedzialne za prawidłową czynność organizmu. Takie przypadki są wskazaniem m.in do płynoterapii płynami infuzyjnymi.
W organizmie dorosłego człowieka o masie ciała 70 kilogramów znajdują się 42 litry wody całkowitej, 28 litrów płynów wewnątrzkomórkowych, 14 litrów płynów pozakomórkowych oraz 3,5 litra osocza. Płyn wewnątrzkomórkowy znajduje się wewnątrz komórek całego organizmu, natomiast płyn pozakomórkowy występuje w przestrzeni pozakomórkowej ustroju.
Płynami pozakomórkowymi są: osocze krwi i osocze chłonki, płyn tkankowy, płyn znajdujący się w jamach ciała wyścielonych błoną surowiczą oraz płyn mózgowo-rdzeniowy. Natomiast osocze stanowiące 3,5 litra to zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy komórkowe, stanowi ok. 55% objętości krwi.
42l
28l
14l
3,5l
Dorosły człowiek o m.c. 70kg
Woda całkowita
Płyn wewnątrzkomórkowy
Płyn pozakomórkowy
Osocze
Płyny Infuzyjne – płynoterapia
Płynoterapia jest najczęstszym rodzajem terapii pacjentów szpitalnych. Przy zleceniu podania pacjentowi płynu infuzyjnego trzeba pamiętać, że płyny infuzyjne to leki, które wpływają na równowagę i homeostazę organizmu. Zaplanowanie indywidualnej terapii może zminimalizować ryzyko powikłań związanych z leczeniem płynami. Przed rozpoczęciem terapii płynowej (zwanej także płynoterapią) u każdego pacjenta, należy uwzględnić:
- cel terapii płynowej, jaki chcemy osiągnąć u danego pacjenta,
- dawkowanie (objętość leku/czas podaży /kg masy ciała),
- wskazania, jakimi kierujemy się przy zleceniu płynoterapii
- przeciwwskazania, które występują u danego pacjenta
- działania niepożądane, które mogą wystąpić podczas płynoterapii
- powikłania, które mogą pojawić się w wyniku płynoterapii
Więcej informacji o płynoterapii i terapi płynowej znajdziesz na pozostałych podstronach:
- płynoterapia u dorosłych
- płynoterapia u dzieci
- płynoterapia – bezpieczna infuzja
- płynoterapia – materiały edukacyjne
- płynoterapia – aktualności
Płynoterapia – płyny infuzyjne